วันธรรมสวนะ หรือ “วันพระ”

วันธรรมสวนะ หรือ “วันพระ” 

          นอกจากวันมาฆบูชา วันวิสาขบูชา วันอาสาฬหบูชา วันอัฎฐมีบูชา วันเข้าพรรษา เเละวันออกพรรษาที่กำหนดให้เป็นวันสำคัญทางพระพุทธศาสนวแล้ว นอกจากนี้ก็ยังมี วันธรรมสวนะ หรือเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า “วันพระ” ที่ถือว่าเป็นวันสำคัญทางพระพุทธศาสนาอีกวันหนึ่งเช่นกัน

          ประวัติความเป็นมา

        ในสมัยพุทธกาล พระเจ้าพิมพิสารได้เข้าเฝ้าพระสัมมาสัมพุทธเจ้า และกราบทูลว่านักบวชศาสนาอื่น มีวันประชุมสนทนาเกี่ยวกับหลักธรรมคำสั่งสอนในศาสนาของเขา แต่ว่าศาสนาพุทธยังไม่มี พระพุทธองค์จึงทรงอนุญาติให้ภิกษุสงฆ์ประชุมสนทนาและแสดงธรรมเทศนาแก่ประชาชน ในวัน ๘ ค่ำ ๑๔ ค่ำ และ ๑๕ ค่ำ ดังกล่าวพุทธศาสนิกชนจึงถือเอาวันดังกล่าวเป็น วันธรรมสวนะ”  โดยนับ

          วันขึ้น ๘ ค่ำ

          แรม ๘ ค่ำ

          วันขึ้น ๑๕ ค่ำ (วันเพ็ญ)

          แรม ๑๕ ค่ำ (หากเดือนใดเป็นเดือนขาด ถือเอาวันแรม ๑๔ ค่ำ) ของทุกเดือน เป็นวันที่ชาวพุทธมาบำเพ็ญกุศลให้กับตนเอง  วันธรรมสวนะนี้มีมาแต่ครั้งพุทธกาล ซึ่งถือเป็นวันบำเพ็ญกุศลของชาวพุทธทั่วไป

          กิจกรรมที่ปฏิบัติในวันธรรมสวนะ หรือ “วันพระ”  

          ในวันพระ พุทธศาสนิกชนถือเป็นวันสำคัญ ที่ควรไปวัดเพื่อทำบุญ ถวายภัตตาหารแด่พระสงฆ์ และฟังธรรม หรือถือศีล สำหรับผู้ที่เคร่งครัดในศาสนาอาจถือศีลแปดในวันพระด้วย นอกจากนี้ชาวพุทธยังถือว่าวันพระไม่ควรทำบาปใดๆ

วันออกพรรษา

วันออกพรรษา

วันออก พรรษา คือ วันสิ้นสุดระยะการจำพรรษาหรือออกจากการอยู่ประจำที่ในฤดูฝนซึ่งตรงกับวัน ขึ้น 15 ค่ำ เดือน 11 วันออกพรรษาเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า “ วันมหาปวารณา ” เป็นวันที่เปิดโอกาสให้พระภิกษุสงฆ์ด้วยกันว่ากล่าวตักเตือนกันได้ ในข้อผิดพลั้งล่วงเกินระหว่างที่จำพรรษาอยู่ด้วยกัน

ความ สำคัญของวันออกพรรษา

1. พระสงฆ์ได้รับพระพุทธานุญาตให้จาริกไปค้างแรมที่อื่นได้

2. พระสงฆ์นำความรู้จากหลักธรรมและประสบการณ์ที่ได้รับระหว่างจำพรรษาไปเผยแผ่ แก่ประชาชน

3. ในวันนี้พระสงฆ์ได้ทำปวารณา เปิดโอกาสให้เพื่อนพระภิกษุด้วยกันว่ากล่าวตักเตือนกันได้ ในเรื่องความประพฤติของตน เพื่อให้เกิดความบริสุทธิ์ ความเคารพนับถือ และความสามัคคีระหว่างสงฆ์

4. พุทธศาสนิกชนได้นำแบบอย่างไปทำปวารณาเปิดโอกาสให้ผู้อื่นว่ากล่าวตักเตือน ได้ เพื่อพัฒนาตนและสร้างสรรค์สังคมต่อไป

          ประเพณีที่สำคัญในวันออกพรรษา คือ การตักบาตรเทโว ของที่นิยมนำไปตักบาตร คือ 

ข้าวต้มมัดไต้ และข้าวต้มลูกโยน การตักบาตรเทโวเป็นการระลึกถึงวันที่พระพุทธองค์เสด็จกลับจากการโปรดพระพุทธ มารดาในเทวโลก

หลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติ

         หลักการปวารณา การเปิดโอกาสให้ผู้อื่นว่ากล่าวตักเตือนกันได้ในฐานะที่เคยอยู่ร่วมกัน

          1. ผู้ว่ากล่าวตักเตือน จะต้องเป็นผู้มีเมตตา ปรารถนาดีต่อผู้ที่ตนว่ากล่าวตักเตือน

     2. ผู้ถูกว่ากล่าวตักเตือน ต้องมีใจกว้าง มองเห็นความปรารถนาดีของผู้ตักเตือน การปวารณาเป็น คุณธรรมสร้างความสามัคคี และดำรงความบริสุทธิ์หมดจดแห่งพระพุทธศาสนาไว้

          กิจกรรมที่ปฏิบัติในวันออกพรรษา

          1. ทำบุญตักบาตร อุทิศส่วนกุศลให้แก่ญาติผู้ล่วงลับ

          2. ไปวัดเพื่อปฏิบัติธรรม ฟังพระธรรมเทศนา

          3. ร่วมกุศลกรรม “ ตักบาตรเทโว ”

วันเข้าพรรษา

 วันเข้าพรรษา

                    วันเข้าพรรษา คือ วันที่พระภิกษุสงฆ์กระทำพิธีอธิษฐานเพื่อเข้าอยู่จำพรรษาภายในอารามตลอด 3 เดือน ในช่วงฤดูฝน โดยไม่พักแรมค้างคืนในที่อื่น นอกจากมีเหตุจำเป็นที่จะต้องไปจริง ซึ่งก็มีข้ออนุญาตตามพระวินัย  ในการกำหนดวันเข้าพรรษานั้น พระวินัยสงฆ์ได้กำหนดไว้เป็น 2 ภาค ดังนี้ คือ

          1. ปุริมพรรษา คือ วันที่พระสงฆ์ทำพิธีอธิษฐานเข้าจำพรรษาในภาคแรก โดยเริ่มตั้งแต่วันแรม 1 ค่ำ เดือน 8 จนถึงวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 11

          2. ปัจฉิมพรรษา คือ วันที่พระสงฆ์ทำพิธีอธิษฐานเข้าจำพรรษาหลัง เพราะไม่ทันในภาคแรกโดยเริ่มตั้งแต่วันแรม 1 ค่ำ เดือน 9 จนถึงวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 12

           การปฏิบัติตนในเทศกาลเข้าพรรษาของพระภิกษุ

                1. ก่อนวันเข้าพรรษา พระภิกษุต้องเตรียมทำความสะอาดหรือซ่อมแซมเสนาสนะที่จำพรรษา

                2. เมื่อถึงวันเข้าพรรษา พระภิกษุสงฆ์จะประชุมพร้อมกันที่พระอุโบสถ ทำวัตรสวดมนต์เสร็จแล้วจะประกอบพิธีอธิษฐานเข้าพรรษา

                3. หลังจากกล่าวคำอธิษฐานเข้าพรรษาแล้ว พระภิกษุสงฆ์จะทำพิธีขอขมาโทษต่อกันเพื่อให้เกิดความมั่นใจว่า ถ้าหากจะมีโทษที่เคยล่วงเกินกันทางกาย วาจา และใจก็ดี ทั้งต่อหน้า และลับหลังก็จะได้อโหสิให้แก่กันและกันเพื่อความบริสุทธิ์ของคณะสงฆ์ที่อยู่ร่วมกัน

หลักธรรมที่เกี่ยวเนื่องในวันเข้าพรรษา

          1. สัมปัตตวิรัติ

          2. สมาทานวิรัติ

          3. สมุจเฉทวิรัติ

กิจกรรมที่ปฏิบัติในวันเข้าพรรษา  

การทำบุญตักบาตรในตอนเช้า ไปวัดฟังพระธรรมเทศนา ตามสถานที่ราชการ สถานศึกษา และที่วัด ควรจัดให้มีนิทรรศกาล การบรรยายธรรมเกี่ยวกับเรื่องราวประวัติความเป็นมาของวันเข้าพรรษา เพื่อให้ความรู้แก่ผู้สนใจทั่วไป

วันอัฏฐมีบูชา

                 วันอัฏฐมีบูชา เป็นวันถวายพระเพลิงพระสรีระของพระพุทธเจ้า ที่เมืองกุสินารา ซึ่งตรงกับวันแรม 8 ค่ำ เดือน 6 คือ หลักพุทธปรินิพพาน 7 วัน สำหรับกิจกรรมที่ชาวพุทธควรปฏิบัติในวันนี้คือ ทำบุญตักบาตร รักษาศีล ฟังธรรม เวียนเทียน เพื่อเป็นพุทธบูชา

               หลักธรรมที่เกี่ยวข้องในวันวันอัฏฐมีบูชา

               คือ หลักไตรลักษณ์ คือ อนิจจัง-ความไม่เที่ยง ไม่คงที่ ภาวะที่เกิดขึ้นแล้วเสื่อมและสลายไป ทุกขัง-ความเป็นทุกข์ ภาวะบีบคั้นที่ถูกบังคับด้วยการเกิดขึ้นแล้วสลายไปเพราะปัจจัยปรุงแต่ง อนัตตา-สภาวะความไม่มีตัวตนที่เที่ยงแท้แน่นอน

หลักไตรลักษณ์เป็นหลักประสานประโยชน์ของความจริงในชีวิตที่เราพึงเห็นได้ตามหลักความจริงด้วยปัญญา

           กิจกรรม ที่ปฏิบัติในวันอาสาฬหบูชา  

            โดยทั่วไป คือ ทำบุญ ตักบาตร รักษาศีล เวียนเทียน ฟังพระธรรมเทศนา และสวดมนต์

  

วันอาสาฬหบูชา

วันอาสาฬหบูชา 

             วันอาสาฬหบูชา  เป็นวันที่สมเด็จพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าได้แสดง พระปฐมเทศนา หรือการแสดงพระธรรมครั้งแรก หลังจากที่ตรัสรู้ได้ ๒ เดือน เป็นวันที่เริ่มประดิษฐานพระพุทธศาสนาเนื่องจากมีองค์ประกอบของ  พระรัตนตรัยครบถ้วนคือ พระพุทธ พระธรรม และพระสงฆ์ เหตุการณ์นี้เกิดขึ้นก่อนพุทธศักราช ๔๕ ปี ในวันเพ็ญ (ขึ้น ๑๕ ค่ำ) เดือน ๘ ดวงจันทร์ เสวยมาฆฤกษ์

             การแสดงพระปฐมเทศนา ได้ทรงแสดงแก่ปัญจวัคคีย์  ณ ป่าอิสิปตนมฤคทายวัน แขวงเมืองพาราณสี ปัจจุบันคือสารนาถ เมืองพาราณสี พระธรรมที่แสดงคือ ธัมมจักกัปปวัตตนสูตร เมื่อเทศนาจบ พระโกณฑัญญะ หนึ่งในปัญจวัคคีย์ ผู้ประกอบด้วย พระโกณฑัญญะ พระวัปปะ พระภัททิยะ พระมหานาม และพระอัสสชิ  ก็ได้ดวงตาเห็นธรรม มีความเห็นแจ้งชัดดังนี้ว่า

ยํ กิญฺจิ สมุทยธมฺมํ      สพฺพนฺตํ นิโรธธมฺมนฺติ

สิ่งใดสิ่งหนึ่งเกิดขึ้นเป็นธรรมดา สิ่งใดสิ่งนั้นย่อมดับไปเป็นธรรมดา

            

              เมื่อได้ดวงตาเห็นธรรมจึงขออุปสมบทเป็นพระภิกษุในพระพุทธศาสนา พระพุทธเจ้าก็ประทานอุปสมบทให้ ด้วยวิธีที่เรียกว่า เอหิภิกขุอุปสัมปทา โดยกล่าวคำว่า เธอจงเป็นภิกษุมาเถิด พระโกณฑัญญะจึงเป็นพระปฐมสาวก พระอริยสงฆ์องค์แรก

             หลัก ธรรมที่เกี่ยวเนื่องในวันอาสาฬหบูชา

            วันอาสาฬหบูชาเป็นวันที่พระ พุทธเจ้าแสดงปฐมเทศนา คือ ธัมมจักกัปปวัตนสูตร หรือเรียกชื่อสั้น ๆ ว่า ธรรมจักร สาระสำคัญของธรรมจักรกล่าวถึงมัชฌิมาปฏิปทา คือ ทางสายกลางที่จะนำไปสู่การดับทุกข์หรือความเดือดร้อน ได้แก่ มรรคมีองค์ 8 ดังนี้

          1. สัมมาทิฏฐิ คือ ความเห็นชอบ            2. สัมมาสังกัปปะ  คือ ความดำริชอบ

          3. สัมมาวาจา คือ การพูดชอบ               4. สัมมากัมมันตะ  คือ การกระทำชั่ว

          5. สัมมาอาชีวะ คือ การเลี้ยงชีพชอบ     6. สัมมาวายมะ คือ ความเพียรชอบ

          7. สัมมาสติ คือ ความระลึกชอบ              8. สัมมาสมาธิ คือ ตั้งจิตมั่นชอบ   

               

          กิจกรรม ที่ปฏิบัติในวันอาสาฬหบูชา  

           โดยทั่วไป คือ ทำบุญ ตักบาตร รักษาศีล เวียนเทียน ฟังพระธรรมเทศนา และสวดมนต์

วันวิสาฆบูชา

วันวิสาฆบูชา

             ความหมาย คำว่า "วิสาขบูชา" หมายถึงการบูชาในวันเพ็ญ เดือน ๖   วิสาขบูชา ย่อมาจาก " วิสาขปุรณมีบูชา " แปลว่า " การบูชาในวันเพ็ญเดือนวิสาขะ " ถ้าปีใดมีอธิกมาส คือ มีเดือน ๘ สองหน ก็เลื่อนไปเป็นกลางเดือน ๗

               ความสำคัญ วันวิสาขบูชา เป็นวันสำคัญยิ่งทางพระพุทธศาสนา โดยเป็นการบูชาในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 เพราะเป็นวันที่พระพุทธเจ้าประสูติ คือเกิด  ได้ตรัสรู้ คือสำเร็จ  ได้ปรินิพพาน คือดับขันธ์ เกิดขึ้นตรงกันทั้ง ๓ คราว คือ  

 1. เมื่อเจ้าชายสิทธัตถะ ประสูติที่พระราชอุทยานลุมพินีวัน ระหว่างกรุงกบิลพัสดุ์กับเทวทหะ เมื่อเช้าวันศุกร์ ขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๖ ปีจอ ก่อนพุทธศักราช ๘๐ ปี      

 2. เมื่อเจ้าชายสิทธัตถะ ตรัสรู้ เป็นพระพุทธเจ้าเมื่อพระชนมายุ ๓๕ พรรษา ณ ใต้ร่มไม้ศรีมหาโพธิ์ ฝั่งแม่น้ำเนรัญชรา ตำบลอุรุเวลาเสนานิคม ในตอนเช้ามืดวันพุธ ขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๖ ปีระกา ก่อนพุทธศักราช ๔๕ ปี หลังจากออกผนวชได้ ๖ ปี ปัจจุบันสถานที่ตรัสรู้แห่งนี้เรียกว่า พุทธคยา เป็นตำบลหนึ่งของเมืองคยา แห่งรัฐพิหารของอินเดีย

๓. หลังจากตรัสรู้แล้ว ได้ประกาศพระศาสนา และโปรดเวไนยสัตว์ ๔๕ ปี พระชนมายุได้ ๘๐ พรรษา ก็เสด็จดับขันธ์ปรินิพพาน เมื่อวันอังคาร ขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๖ ปีมะเส็ง ณ สาลวโนทยาน ของมัลลกษัตริย์ เมืองกุสินารา แคว้นมัลละ (ปัจจุบันอยู่ในเมือง กุสีนคระ) แคว้นอุตตรประเทศ ประเทศอินเดีย

  จาก ความสำคัญดังกล่าว ที่ประชุมสมัชชาสหประชาชาติ แห่งองค์การสหประชาชาติจึงได้ประกาศให้วันวิสาขบูชาเป็นวันสำคัญสากล ของโลก    

หลักธรรมที่เกี่ยวเนื่องใน วันวิสาขบูชา

วันวิสาขบูชาเป็นวันที่พระพุทธเจ้า ตรัสรู้ คือ ทรงเห็นแจ้งธรรม 4 หมวดที่เรียกว่า อริยสัจ 4 คือ

1. ทุกข์ 

2. สมุทัย 

3. นิโรธ

4. มรรค    

          กิจกรรมที่ ปฏิบัติในวันวิสาขบูชา 

        คือการทำบุญตักบาตรตอนเช้า หรือจัดอาหารคาวหวานไปทำบุญฟังเทศน์ที่วัด ตอนบ่ายฟังพระแสดงธรรมเทศนาในตอนกลางคืนนำดอกไม้ธูปเทียนไปที่วัดเพื่อชุมชุนมกันเวียนเทียนรอบอุโบสถ          

     

            

วันมาฆบูชา

วันสำคัญทางพระพุทธศาสนา

         วันสำคัญทางพระ พุทธศาสนา เป็นวันที่มีความสำคัญต่อชาวพุทธ การกำหนดวันสำคัญขึ้นมาก็เพื่อให้ชาวพุทธได้ตระหนักถึงความสำคัญ และได้เข้าร่วมกิจกรรม การเข้าร่วมกิจกรรมจะเกิดความสุข ความดี มีโอกาสได้บำเพ็ญบุญกุศล เพื่อเป็นพุทธบูชา ธรรมบูชา สังฆบูชา วันสำคัญทางพระพุทธศาสนา ได้แก่

          1. วันมาฆบูชา

                          วันมาฆบูชาเป็นวันที่พระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงประทานพระโอวาทสำคัญอันถือได้ว่าเป็นหัวใจของคำสอนในพระพุทธศาสนา คือ โอวาทปาฏิโมกข์ ในวันเพ็ญ (ขึ้น ๑๕ ค่ำ) เดือนสาม ดวงจันทร์โคจรมาเสวยมาฆฤกษ์ แต่ถ้าปีใดมี อธิกมาส คือ เดือนแปดสองแปด วันมาฆบูชาก็จะเลื่อนไปเป็นวันเพ็ญกลางเดือนสี่ เหตุการณ์ดังกล่าวนี้เกิดขึ้นที่ พระเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ รัฐมคธ ในปีแรกของการตรัสรู้ของพระพุทธองค์ คือ หลังจากตรัสรู้แล้วได้ ๙ เดือน    ความประจวบกันพอดีของเหตุการณ์ในวันนี้ซึ่งนับว่าเป็นเรื่องที่อัศจรรย์ มีสี่ประการคือ

        ประการแรก  เป็นการมาชุมนุมกันของพระสงฆ์สาวก จำนวน ๑,๒๕๐ รูป เพื่อเฝ้าพระบรมศาสดา                                   โดยมิได้นัดหมาย

        ประการที่สอง  พระสงฆ์สาวกดังกล่าวล้วนแต่เป็นพระอรหันต์ทั้งสิ้น

        ประการที่สาม  พระสงฆ์สาวกดังกล่าวล้วนแต่ได้รับการอุปสมบทจากพระพุทธเจ้าด้วยวิธี 

                                 เอหิภิกขุ  อุปสัมปทา

        ประการที่สี่   วันนั้นดวงจันทร์เพ็ญเสวยมาฆฤกษ์เต็มบริบูรณ์

        ความพร้อมกันขององค์สี่ประการจึงเรียกว่า จาตุรงคสันนิบาต

หลักธรรมที่เกี่ยวเนื่องในวันมาฆบูชา

โอวาทปาติโมกข์ถือว่าเป็นหลักธรรมที่เกี่ยวเนื่องในวันมาฆบูชาและเป็นหลักคำสอนที่เป็นหัวใจสำคัญของพระพุทธศาสนา ในโอวาทปาฏิโมกข์นอกจากระบุหลักการสำคัญของพระพุทธศาสนาดังกล่าวแล้วข้างต้น ยังสอนให้ชาวพุทธปฏิบัติตน ดังนี้

        1. มีวาจาสุภาพ พูดจาไพเราะ ไม่ว่าร้าย ไม่โจมตีผู้อื่น

        2. ไม่เบียดเบียนตนเอง ไม่เบียดเบียนผู้อื่นและสรรพสัตว์ทั้งหลาย

        3. สำรวม ปฏิบัติตามกฎหมาย ระเบียบ และประเพณี

        4. รู้จักประมาณตน ถือความดี อย่าฟุ้งเฟ้อ

        5. อยู่ในเสนาสนะในที่เงียบ ทำสิ่งแวดล้อมที่ดี เพื่อการบำเพ็ญธรรม

        6. บำเพ็ญเพียร ทำจิตใจให้ผ่องใส มีสุขภาพกายดี สุขภาพจิตดี

          กิจกรรม ที่ปฏิบัติในวันมาฆบูชา คือ การทำบุญตักบาตรในตอนเช้าหรือจัดอาหารคาวหวานไปทำบุญฟังเทศน์ที่วัด ตอนบ่ายฟังพระธรรมเทศนา ในตอนกลางคืนนำดอกไม้ ธูปเทียนไปที่วัด เพื่อชุมนุมกันทำพิธีเวียนเทียนรอบพระอุโบสถ